بررسی تطبیقی مسئله اعلان حکومت‌نظامی و حالت محدودیت‌های ضروری(فوق‌العاده) در نظام حقوقی ایران و مصر

زادی‌های تصریح‌شده در قوانین اساسی برای شهروندان از چنان اهمیت والایی برخوردارند که هرگونه محدودیت بر راه اعمال آن‌ها، مطلقاً ممنوع می‌باشد. یکی از شدیدترین حالات محدودیت آزادی‌های فردی، حکومت‌نظامی است که در بیشتر رژیم‌های دیکتاتوری و نظامی که از طریق کودتا و راه‌های غیر دموکراتیک حکومت را غصب نموده‌اند، برای سرکوب آزادی افراد به کار گرفته‌شده است. در قانون اساسی ایران صراحتاً این مسئله ممنوع اعلام‌شده و قانون جدید جمهوری عربی مصر نیز با توجه مفهوم و منطوق ماده154[1] قانون اساسی این مسئله رد شده و تنها حالت فوق‌العاده را مجاز دانسته است؛ زیرا هر دو کشور تجارب تلخی از سرکوب آزادی‌ها به‌واسطه حکومت‌نظامی در رژیم‌های گذشته خود داشته‌اند. اما محدودیت‌های ضروری در ایران و حالت فوق‌العاده در مصر ممنوع نبوده و تحت شرایط و آیین خاصی مجاز می‌باشد. در ایران به استناد اصل 79 این امر از سوی دولت به‌صورت موقتی و تا سی روز با تصویب مجلس مجاز می‌باشد و تمدید آن‌هم منوط به موافقت مجلس است. در مصر نیز اعلام حالت فوق‌العاده از سوی رئیس‌جمهور با استناد به دلایل قانونی و مشورت با هیات وزیران و تصویب مجلس نمایندگان حداکثر برای سه ماه مجاز می‌باشد و تمدید این مدت نیز منوط به موافقت مجلس نمایندگان است. در نوشتار حاضر با دیدی تطبیقی درصدد بررسی موضوعات یادشده میان دو کشور ایران و مصر با نگاهی به سیر قوانین پیش از انقلاب در دو کشور و دیدگاه آنان در مورد مسئله حکومت‌نظامی هستیم. [1]. قانون اساسی مصر مانند برخی از کشورها مثل ترکیه مواد قانون اساسی را اصل تلقی نمی کند. در این خصوص بنگرید به: قانون اساسی جمهوری عربی مصر مصوب 2014، دیباچه مترجمان، برگردان به فارسی دکتر محمدمظهری، مرتضی قاسم آبادی، تبریز، انتشارات آیین، 1394.